AGJENCIA E ZBULIMIT

V.P : Po ndiqni “360 Gradë”. A ka një kërcënim për sigurinë nacionale dhe deri ku është reforma në sektorin e sigurisë-zbulimit ?

Këto janë dy temat kryesore për sonte. I ftuar në studio është Erolld Musliu, drejtor i Agjencisë së Zbulimit, i emëruar në këtë pozitë në vitin 2019, nga presidenti Stevo Pendarovski.

Mirëmbrëma dhe mirë se erdhët ! Ju jeni bilingual, unë pyetjet mund t’i parashtroj vetëm në maqedonisht, është zgjedhja e juaj se në cilën gjuhë do të përgjigjeni .

E.M : Mirëmbrëma Vasko ! Ju faleminderit për ftesën që më keni bërë të jem mysafir sonte këtu, të bisedojmë për tema të cilat i përmendët në hyrjen e emisionit. Për mua s’është problem, unë flas njësoj shqipen dhe maqedonishten, dmth ashtu edhe jam arsimuar gjatë tërë karierës sime, por mendoj që do të jetë më efikase të dytë të merremi vesh në maqedonisht dhe bisedën në vazhdim ta zhvillojmë në maqedonisht.

V.P: Faleminderit. Keni lindur në Kërçovë. Në vitin 1993 diplomoni në Fakultetin e Sigurisë, punësoheni në MPB, punoni si inspektor i kundërzbulimit deri në vitin 1998, kur zhvendoseni në Agjencinë e Zbulimit, atje nga inspektori i lartë, në një periudhë si Këshilltar, drejtor i Drejtorisë, ndihmës drejtor, në vitin 2019 emëroheni drejtor i AZ-së, nga Presidenti Pendarovski. Me ju sonte do të flas për temat me kompetencë të institucionit me të cilin udhëhiqni, si dhe për ndryshimet në sistemin e sigurisë dhe zbulimit që ndodhën në vitet e fundit. Si hyrje z. Musliu, propozoj të shohim çfarë u tha në këtë temë në konferencën disa ditë më parë, në Shkup. Ta ndjekim.

Ky është emisioni 360 Gradë. Këtë që e ndoqët ishin pjesë nga Konferenca Vjetore, në temën Reforma në sektorin e sigurisë dhe zbulimit, në organizim të Qendrës së Gjenevës për Menaxhim të Sektorit të Sigurisë, që u mbajt disa ditë më parë në Shkup. Si hyrje në bisedën që vijon në emision, me drejtorin e Agjencisë së Zbulimit, Erolld Musliu, ai është në studion tonë.

Zotëri Musliu, në Konferencë dëgjuam dy grupe të vlerësimeve për statusin e reformave. Njëri grup, se reforma është e suksesshme dhe se mbetet të rregullohet ajo se çfarë nuk funksionon në këtë moment, e kjo lidhet me mbikëqyrjen, dhe grupi i dytë i vlerësimeve se kemi reforma sa për sy e faqe dhe prandaj nevojiten ndryshime më thelbësore. Cili është qendrimi juaj në lidhje me ndryshimet që ndodhën në këtë fushë pas skandalit të përgjimit masiv ?

E.M : Definitivisht, reforma nuk është sa për sy e faqe. Sepse, nëse ju kujtohet, të kthehemi pas, në vitet 2014-2015, shteti ynë ishte në krizë të thellë politike, sigurie dhe normal me ndihmën e BE-së, disa rekomandimeve dhe raporteve të Rajhard-Pribes, erdhëm në situatë se sistemi i sigurisë dhe zbulimit në shtetin tonë duhet të ndryshoj. Paramendoni, nga viti 1995, vetëm Agjencia e Zbulimit kishte ligj të posaçëm sepse DSK-ja ishte pjesë e MPB-së, dhe erdhi deri te situata keqpërdorimit të kapaciteteve teknike të ish DSK-së. Ne si Agjenci e Zbulimit dhe nga unë si profesionist me përvojë pune mbi 28 vite në këtë sektor, mund të them se nga aspekti ligjor reforma është e suksesshme. Janë zbatuar të gjitha rekomandimet dhe vlerat që i kanë shërbimet e sigurisë dhe të zbulimit, europiane dhe aleate. Normalisht asnjë sistem, asnjë ligj nuk është perfekt, gjithmonë ka vend për përmirësim. E përmendët momentin e mbikëqyrjes dhe kontrollit. Përfundimisht ka shumë për të punuar këtu edhe në atë pjesë por në përgjithësi unë si Drejtor i Agjencisë së Zbulimit, institucion ky që i takon sektorit të sigurisë dhe zbulimit në shtetin tonë, jam i kënaqur nga ajo çfarë është për momentin. Pra, siç është situata aktuale.

V.P: Në konferencë përmendët dhe dëgjuam në storie se në tre vitet e fundit keni realizuar disa operacione të përbashkëta, operacione kundër terroriste dhe se i fundit ishte dëbimi i diplomatëve rus. Kur thoni të përbashkëta mendoni me ASK-në ? - Si në të vërtetë funksionon Këshilli Koordinues i sjellë me ligj në vitin 2019 ?

E.M : Po, vazhdoj në frymën e njëjtë. Përfundimisht kemi koordinim mes shërbimeve, ky është fakt. Se kemi realizuar disa operacione kundër terroriste në tre vitet e fundit, edhe ky është fakt, publiku e di. E përmenda momentin e dëbimit të diplomatëve rus, dhe jo vetëm gjatë këtij viti. Nëse ju kujtohet ne edhe vitin e kaluar kishim raste të këtilla. Të jem i sinqertë, në pjesën e koordinimit ka ende elemente për t’u përmirësuar, para se gjithash nga aspekti tekniko-administrativ, sepse në kuadër të koordinimit, Këshilli Koordinues i shërbimeve paraqet një segment. Segmenti tjetër është departamenti i cili paraqet organ operativ të Këshillit Koordinues. Gjatë realizimit të operacionit, në pjesën e koordinimit, nuk ishin të kyçura vetëm AZ-ja dhe ASK-ja, por edhe segmente tjera, kishte edhe personel ushtarak, ekzistonte bashkëpunim edhe me pjesën e Shërbimit ushtarak për siguri dhe kundërzbulim.

V.P: Themelimi i Këshillit për koordinim, politikisht te kryeministri sepse kështu është sipas ligjit duhej të ishte përgjigje për mendimet, tezat që gjatë kohë dëgjohen tek ne për atë se a duhet të ketë insistucione të ndryshme në këtë apo duhet të bashkohen, para se gjithash ASK-ja dhe AZ-ja. Çfarë mendoni ju për këtë, a duhet të bashkohen këto dy agjenci ?

E.M : Unë mendoj se duhet kohë që reforma ta jap rezultatin e saj, sepse që nga miratimi i ligjit për ASK-në kaluan tre vite, ndërkaq nga miratimi i ligjt tonë ka kaluar një vit, fillojmë ta efektuojmë pjesën e koordinimit. Sa i përket pyetjes se a duhet bashkuar apo jo shërbimet ? Kjo ka të bëj me çështjen e kapacitetit dhe kulturës demokratike të vendit tonë, sa jemi ne të gatshëm që në këtë fazë të gjejmë një zgjidhje më efikase. Sepse në rajon të gjitha shtetet në përgjithësi kanë një shërbim të vetëm ku elementi i sigurisë, kundërzbulimit dhe pjesa e zbulimit janë të gjitha bashkë. Por, mendoj se aktualisht ende nuk janë krijuar kushte që të mund të diskutohet për një zgjidhje të tillë.

V.P: Por, nuk e përjashtoni mundësinë që kjo mund të vijë në rend dite, që të bashkohen të dyja agjencitë ?

E.M : Nuk e përjashtoj, sepse ka ithtarë për bashkim të shërbimeve, qasja e tyre lidhet me arsyet ekonomiko-financiare, sepse buxhet kanë ASK-ja ka, AZ-ja, zbulimi ushtarak, si dhe Ministria e Mbrojtjes. Sipas disa ekspertëve vlerësohet se nëse jemi të gjithë nën një ombrellë, mjetet do të derdhen në një vend, kapacitetet teknike dhe njerëzore do t’i bashkonim, por megjithatë them se nevojitet edhe pak kohë.

V.P: Dua të dëgjoj një segment të shkurt të diskutimit të deputetit Janushev, i cili flet për miratimin e ligjit për Agjencinë e zbulimit në janar 2021 dhe kthehemi me pyetje dhe komente. Shkojmë me Janushevin. Deputeti Janushev nga konferenca me vërejtje për mënyrën si është miratuar Ligji I Agjencisë së Zbulimit, në janar 2021. Ju s’jeni deputet, por a e përjetoni këtë si handikap nga aspekti i pozicionit të tanishëm që e keni, për faktin që opozita nuk pajtohet në mënyrën si është miratuar ligji.

E.M : Jo, s’është hendikep, por nuk ndjehem comfort, sepse deputeti s’është i pranishëm në emision. Qëndrimin e tij e dëgjova, më pengon mënyra e shprehjes, kur theksoi që në mënyre klandestine është shtyrë ligji. Absolutisht nuk është e saktë, nëse ju kujtohet në fazën e miratimit të ligjit, ne i respektuam të gjitha procedurat, kishte edhe debat publik në Kuvend. Por, opozita e atëhershme dorëzoi 1100 amendamente banale,siç e dini vërejtjet e tyre kyçe ishin nga momenti kur duhej të hynte në fuqi ligji. Kishte amendamente me të cilat kërkonin që ligji duhet të hyj në fuqi në vitin 2024. Për hirë të së vërtetës, vetëm disa nga ato amendamente kishin rëndësi thelbësore dhe ne inkorporuam në ligjin e ri, kjo është e para. Kurse e dyta, atë që përmendi edhe z.Janushev se është vendosur flamuri evropian, ne duhet të jemi pragmatik. BE-ja na ka ndihmuar në procesin e reformimit të sistemit tonë të sigurisë dhe zbulimit, çfarë flamuri duhej të vendosnim? Nuk mundemi të presim pafundësisht që të mbarojnë plasaritjet tona të faktorëve politik në Kuvend.

V.P: Ka vërejtje se ndonjëherë keqpërdoret vendosja e flamurit evropian të ndonjë propozim-ligji dhe supozoj se vërejtja e tij shkon në këtë drejtim ?

E.M : Është qëndrimi i tij.

V.P: Ashtu. Çfarë i solli ligji i ri Agjencisë së zbulimit ?

E.M : Dobitë e ligjit janë të rëndësishme, në radhë për sektorin e sigurisë dhe zbulimit në vendin tonë. Ne për herë të parë u definohemi si institucion kompetent për zbulim të jashtëm, ndërsa ASK-ja si institucion që kujdeset për sigurinë kombëtare. Që të jetë më e qartë për shikuesit, kjo do të thotë se AZ-ja punon jashtë vendit dhe mbledh informacione për kërcënime që vijnë nga jashtë, realizon operacione zbulimi, në mënyrë indivuduale , dypalëshe apo në format më të madh. ASK-ja punon në territorin e shtetit tonë. Kjo ishte një nga dobitë ku përcaktohen qartë rolet në tërë sistemin e sigurisë. Në ligjin e mëparshëm kishte edhe gjëra tjera që nuk ishin të përkufizuara qartë, p.sh nuk ishte saktësuar qartë se cilat ishin aktivitetet e Agjencisë, i numëruam 7-8 me të cilat merremi. Në periudhën e kaluar hasëm në probleme rreth të drejtave të punëtorëve, me këtë ligj ne u barazuam me të gjithë të punonjësit nga sektori i sigurisë. Secili që e lexon ligjin mund të vërej se me 40 vite stazh pensional , me fuqinë e ligjit punonjësit fitojnë të drejtën për t’u pensionuar. Kishte edhe gjëra të tjera, ku zbatuam disa rekomandime nga BE-ja si p.sh ndalohet nxitja e diskriminimit etnik dhe gjinor. Jo të gjitha shërbimet në rajon dhe Europë e zbatojnë këtë nen, ndërsa ne tashmë i kemi zbatuar dhe disa të tjera. Ligji është shume pozitiv, kush e ka lexuar, me siguri do ta dijë se nuk është ashtu siç deklaroi deputeti.

V.P: Nga aspekti kadrovik, si jeni të sistemuar ?

E.M : Aspekti kadrovik … kjo është një nga sfidat, këtë e thash edhe në konferencë. Me sjelljen e ligjit të ri, shume kolegë vitin e kaluar dhe këtë vit u larguan nga Agjencia, dolën në pension, por u hap hapësirë për gjeneratë të re, pra sfida jonë në të ardhmen do të jetë ndryshimi i gjeneratës.

V.P: A ka interes te të rinjtë ?

E.M : Definitivisht po, edhe në atë pjesë një nga përfitimet e ligjit është edhe transparenca, jemi të hapur ndaj qytetarëve, ndaj shoqërisë dhe në këtë drejtim jemi të hapur edhe ndaj popullatës së re e cila në bazë ditore na dërgon e-maile, letra motivuese, CV se janë të interesuar që të punojnë në një institucion si i yni i cili kryen një funksion bujar. Dërgojnë e-maile nga profile të ndryshme, jo vetëm të interesuar për zbulim njerëzor, por edhe nga IT sektori, si dhe linguist. Jam i kënaqur.

V.P: Kjo është forma. Tani dua të kalojmë te përmbajtja e punës suaj, edhe vetë thatë se Agjencia punon nga kufijtë jashtë, është kompetente të mbledhë, përpunon, analizon, vlerësojë, shkëmbejë, mbron të dhëna dhe informacione të rëndësishme për sigurinë e interesave të jashtme politike dhe ekonomike të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Lidhur me agresionin rus në Ukrainë z. Musliu, a ka kërcënime të drejtëpërdrejta të sigurisë për Maqedoninë e Veriut ?

E.M : Kërcënim konvencional jo. Pse e them këtë, sepse konflikti është larg, megjithatë ne jemi anëtarë të NATO-s dhe në mënyrë indirekte mund të them se ka kërcënime por nëse e analizojmë aspektin konvencional ne nga perëndimi, jugu dhe lindja kufizohemi me shtete që gjithashtu janë aleatë tanë në NATO. Në veri kemi Sërbinë që është vend neutral, kemi edhe Kosovën ku në masë të madhe është prezenca e KFOR-it, ne kemi edhe trupa tanë atje por nëse i analizojmë deklaratat e fundit të Moskës, e cila deri para fillimit të agresionit në Ukrainë vlente si strukturë e organizuar mirë por e paparashikueshme. Me fillimin e agresionit në Ukrainë, pjesën se janë mirë të organizuar e hedhim poshtë, mbetet pjesa se janë të paparashikueshëm. Ku është poenta? Poenta qëndron në atë se në muajt e kaluar më shpesh dëgjonim mundësi për përdorimin e armës taktike nukleare, disa zyrtarë të Moskës dërgonin mesazhe të tilla. Kjo është pjesa e mundësisë direkte për kërcënim konvencional, ndërsa në mënyrë indirekte përfundimisht ka kërcënime siç janë ato hibride.

V.P: A ka pasur sulme hibride ndaj shtetit ?

E.M : Bëhet fjalë për strategji hibride ku Rusia në këtë pjesë të rajonit ku jemi ne, në Ballkanin Perëndimor është e pranishme me ndikimin e saj hibrid që nga viti 2012-2013 kur u krijua strategjia hibride. Kjo nuk do të thotë se ai duhet të jetë sulm hibrid, përdoren mjete. Strategët kur e krijojnë strategjinë hibride ata vendosin gjithçka në tavolinë, gjithçka që kanë në dispozicion, qoftë në politikë, zbulim, ekonomi, siguri energjetike, kapacitetet ushtarako-industriale, lajmet e rrejshme dhe në fund rreziku kibernetik. Të gjithë këto mjetet e lartpërmendur tani i posedojnë strategët. Krijues i strategjisë hibride ruse është komandanti i sotëm i Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë ruse Gerasimov. Të jem i sinqertë, përshtypja ime është se Rusia deri para fillimit të agresionit ndaj Ukrainës mendoj se shumë më mire funksiononte me doktrinën e Gerasimovit, që të jenë të pranishëm dhe të ndikojnë në rajon, jo vetëm në Ballkanin Perëndimor por edhe në rajone të tjera permes strategjisë hibride sesa tani kur u pa se fuqia e tyre ushtarake nuk është e koordinuar mirë. Prandaj në hyrje edhe e theksova se janë të paparashikueshëm por megjithatë momentin se janë mirë të organizuar e hedhim poshtë.

V.P: Dua t’ju pyes se cili është roli i Qendrës Ruse Humanitare në Nish në kërcënimet hibride, sulmet hibride qoftë edhe për Maqedoninë e Veriut ?

E.M : Qendra humanitare ruso-serbe është e pranishme në rajon nga viti 2012. Është formuar, vetë emri tregon, për qëllime humanitare, për kryerjen e operacioneve me karakter shpëtues, megjithatë insistimi i pales ruse gjatë gjithë kohës, personeli i Qendrës humanitare ruso-serbe të ketë status special, status diplomatik, lë disa pikëpyetje. Nga ana tjetër, Sërbia gjatë gjithë periudhës me sukses i hidhte poshtë këto insistime nga pala ruse.

V.P: Me sukses ?

E.M : Me sukses sepse presioni ishte i madh nga pala Ruse që personeli të merr status diplomatik ndërsa realisht si Qendër e tillë ata punonjës që punojnë nuk duhet të kenë status diplomatik.

V.P: Dua ta dëgjojmë kryeministrin Kovaçevski në një deklaratë të dhënë pas publikimit të raportit të fundit të Komisionit Evropian për vendin. Kryeministri Kovaçevski flet për një pjesë të opozitës e cila gjatë gjithë ditës është në lidhje telefonike me Rusinë. A ka vërtetë parti politike në vend që janë nën ndikim të drejtpërdrejtë rus ?

E.M : Mirë, unë thashë se Rusia është e pranishme në rajon me veprim hibrid që nga viti 2012. Pjesa e veprimit hibrid është edhe të arrihet ndikimi politik në një zonë të caktuar. Pra, të ndikohet në parti politike ose në krijimin e opinionit te qytetarët. Kjo është një pjesë e mjetit. Por, megjithatë, organizimi politik në vendin tone është e drejtë kushtetuese e çdokujt, por nga pozita e drejtorit të Agjencisë së zbulimit mund të them, gjegjësisht, duhet të theksoj se anëtarësimi në parti politike askujt nuk i mundëson ombrellë imuniteti. Kontaktet me shërbimet e huaja sekrete, puna në interes të strategjive të huaja hibride, kontakte me organizata terroriste, kontakte me kartele droge, askënd nuk e bëjnë të paprekshëm. As nga ligji e as të jetë cak i Agjencisë së Zbulimit.

V.P: Tani flisni në mënyrë parimore apo e lidhni këtë me ndonjë praktikë, me diçka për të cilën jemi dëshmitarë në vend ?

E.M : Jo, unë këtë e them edhe në mënyrë parimore edhe nga praktika. Nuk është sekret se një pjesë e eksponentëve tanë në periudhën e kaluar as që e kanë mbajtur të fshehur se kishin kontakte të drejtpërdrejta me Moskën. Ne ishim dëshmitarë se publikisht kishte udhëtime të anëtarëve të partive politike, deputetëve për takime në Moskë me partinë Komuniste të Rusisë, e kështu me radhë.

V.P: Madje edhe në konferencën për çka folëm u dëgjuan teza se hapja e shoqatave dhe klubeve bullgare në Maqedoni me emra të tillë si Car Borisi i Tretë,Vanço Mihajllov, tani paralajmërohet Car Ferdinandi, paraqesin sulme hibride. Ashtu u tha. A pajtoheni ju me teza të tilla ?

E.M : Kjo është pyetja e njëjtë me atë që parashtruat paraprakisht. Formimi i shoqatave qytetare, njëjtë sikurse partitë politike është e drejtë kushtetuese. Nëse është ide autoktone për të mirën dhe zhvillimin e shoqërise, në rregull, nuk kemi problem me këtë. Pa hyrë tani në rregullativën ligjore te ne si regjistrohen shoqatat qytetare. Nga aspekti që ju tani më pyesni, për gjithe procesin ne 10 apo 12 vitet e kaluara ishte i qartë qellimi i aktorëve të trete ta ngadalsojnë procesin e anëtarësimit të Maqedonisë, Malit të Zi dhe shteteve tjera në NATO, njëjtë edhe në pjesën e BE-së. Tani, konkretisht rreth shoqatave bullgare, unë mund të them se këtë e trajtoj nga aspekti i provokimit dhe është në interes të strategëve hibrid që ende nuk heqin dorë ta pengojnë ose ngadalsojnë rrugën tonë, të Maqedonisë së Veriut të anëtarësohet në BE. Por më duhet të them se kjo nuk ka asgjë negative në raportet mes Agjencisë së zbulimit me dy Shërbimet civile të sigurisë dhe zbulimit të Republikës së Bullgarisë, që janë aleatët tanë në NATO, punojmë bashkë, këmbejmë informata edhe për aktorë që veprojnë në mënyrë hibride. Vetëm sa për kujtim, atje kishte deportim të diplomatëve të disa shteteve që kanë penguar procesin e bisedimeve mes Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut.

V.P: Provokim nga strategë hibrid, mendoj se ky ishte formulimi që e përdorët. Kjo në përkthim duhet të thotë, po, ndoshta edhe nëse vjen nga Bullgaria, por jo domosdoshmërisht është e lidhur me institucionet dhe politikën zyrtare të Bullgarisë.

E.M : Përfundimisht po. Madje unë do thosha se edhe disa politikanë të caktuar nga Bullgaria që japing deklarate të çuditshme, ndërsa janë motivuar nga nxitja e urrejtjes rrasore, nacionale dhe fetare, ne ato i trajtojmë në atë kontekst. Edhe historianë kur gjithashtu përpiqen të japin kontekst politik në deklaratat e tyre, ndërsa janë nga ndonjë kohë e kaluar, që ende nuk kanë pastruar me matricën e tyre ideologjike nga e kaluara, njëjtë i trajtojmë në këtë kornizë.

V.P : Edhe pse palën e këtushme e akuzojnë se nuk kanë pastruar matricën e së kaluarës ! A mendoni se Bullgaria sinqerisht dëshiron Maqedonia e Veriut të jetë anëtare e BE-së ?

E.M : Po, përfundimisht. Unë këtu nuk kam dilema dhe për gjithë procesin edhe pasi është nënshkruar marrëveshja për fqinjësi të mirë dhe miqësi, por edhe në periudhën kur kishte veto, nga Bullgaria zyrtare, pra të gjithë personat zyrtarë bënin deklarata dhe qartë e shprehnin qëndrimin se duan sa më shpejtë që Maqedonia e Veriut t’i fillojë negociatat me BE-në. Pra, në këtë pjesë unë nuk kam dilema. Unë thash, e vetmja gjë që ne jemi të fokusuar është në aktorë të tretë që duan ta pengojnë rrugën tone drejtë BE-së.

V.P : Vallë ndonjë çështje tjetër e hapur në rajon, ja të themi, dialogu Prishtinë-Beograd, tendencat centrifugale te një pjesë e etnive në Bosnjë e Hercegovinë, mund të jenë kërcënim për Maqedoninë e Veriut ?

E.M : Pjesa e dialogut Prishtinë- Beograd, bëhet fjalë për dialog të normalizimit të raporteve Prishtinë-Beograd. Më duhet pas në kohë dhe t'ju  kujtoj se ky dialog ka filluar në vitin 2011 dhe kishte dinamikën e vet në vitin 2013, 2015 deri në vitin 2018, kur përnjëherë për shkak të njëfarë konstelacioni dhe ndikimi në rajon, vetëm të përmend, u vra z. Oliver Ivanoviq dhe nga ana tjetër kishte një ngjarje tjetër kur nga ana e Kosovës u vendosën taksa për prodhimet serbe dhe kjo ishte e aktivizuar për shkak të aktiviteteve diplomatike të Sërbisë, duke shfrytëzuar afërsinë me dy vendet anëtare të Këshillit të sigurisë, që ta pengojë rrugën e Kosovës që të anëtarësohet në institucionet ndërkombëtare. Situata atje është komplekse, mirëpo ka dinamikë, dy pika janë ndoshta si një gurë i pengimit nga i cili njëri është tejkaluar në pjesën e sektorit të telekomunikimit. Atje kishte probleme, kishte mosmarrëveshje. Sipas Marrëveshjes së Brukselit, ishte parashikuar MTS, që kompanisë së telekomit serb, t’i jepet hapësirë komerciale në territorin e Republikës së Kosovës, kështu që kontestuese ishin disa stacione bazë, diku mbi 78, kështu që atyre u është lejuar me atë marrëveshje në 22 pika të kenë baza të veta të stacioneve, e për disa pika të tjera sensitive të mos kenë baza të stacionit dhe mendoj se çështja më e ndjeshme është ai momenti ku dy palët qëndrojnë forte në istikame, e kjo është pala kosovare e cila insiston së pari njohje të pavarësisë kosovare, e pala serbe insiston në Asociacionin e komunave serbe. Në këtë pjesë e vlerësoj në mënyrë pozitive këtë vit involvimin në mënyrë më dinamike, më frekuentuese të diplomacisë franceze dhe asaj gjermane që ndihmojnë Lajçakun, këtu është edhe Departamenti amerikan i Shtetit dhe shpresoj se do të bëhet edhe më dinamik dhe …

V.P : Duke marrë parasysh lidhjet, Maqedonia e Veriut- Kosova, po edhe Serbia, a ka ndonjë implikim për sigurinë edhe të shtetit tonë ?

E.M : Jo, deri më tani Agjencia e Zbulimit nuk ka në dispozicion informacione se mund të ketë ndonjë rrezik konvencional. Ne e mbulojmë edhe pjesën nga sulmi i mundshëm terrorist, kemi bashkëpunim të afërt me shërbimin e Republikës së Kosovës, të mos harrojmë se kemi edhe kontingjentin tonë të ushtarëve në Kosovë, kujdesemi edhe për sigurinë e tyre. Deri në këtë moment, nga aspekti i sigurisë nuk kemi informacion për ekzistimin e rrezikut .

V.P : Po, për Bosnjën Ju pyeta gjithashtu ?

E.M : Po, për Bosnjën e Hercegovinën, situata gjithashtu është komplekse, për shkak të mangësive kushtetuese të tre popujve konstituivë dhe dy etniteteve me interesa të përziera dhe veprim hibrid. Bosnja doli tani nga situate e zgjedhjeve, e cila është karakteristikë e rezultateve zgjedhore. Në republikën Sërpska, është evidente kriza zgjedhore, atje tani janë duke rinumëruar votat kështu që shkohet madje në variantin e forensikës së nënshkrimeve. Por, një gjë ishte pozitive, është vënë re se opozita në Republikën Sërpska si dhe në pjesën tjetër të Federatës u bashkua për t’i ndëshkuar liderët kombëtar të tyre, kurse partitë politike e fituan kuantumin e tyre të votave. Rreziku qëndron se disa politikanë nga Republika Sërpska vazhdimisht përdorin termin e secionizmit të strukturave paralele të sigurisë, ushtarake etj. Fati qëndron në atë se faktori ndërkombëtar është më shumë i fokusuar tani se si po zhvillohet situata në Bosnjë, kurse në pjesën civile kemi Shmitin, i cili ushtron shkëlqyeshëm detyrën e tij, pa marrë parasysh se nuk njihet nga Dodiku dhe Rusia kishte shprehur rezerva të mëdha për postin e tij. Nga ana tjetër, nga aspekti ushtarak e kemi misionin KFOR-ALTEA, të cilit mandate duhet t’i vazhdohet tani më 4 nëntor, por edhe kjo tani diskutohet si çështje për shkak se në Këshillimin e Sigurimit ekziston rreziku që Rusia të vendosë veto. Por, nga ana tjetë, aleatët tanë perëndimor, shqyrtojnë edhe mundësinë të mbetet prania ushtarake në Bosnjë, pa marrë parasysh nëse Rusia do të vendosë veto.

V.P : Ngadalë po skadon termini për këtë bisedë, dua tju pyes ende për shtetasit maqedonas të cilët luftonin ose ende luftojnë në anën e ISIS-it, a ka ende të tillë që nuk janë kthyer ?

E.M : Po, ka edhe katër-pesë të cilët janë pjesëtarë të Hajat Tahrir Al Sham, ajo që ishte në pjesën më të madhe pjesëtarë të ISIS-it, ata që humbën jetën, e humbën, të tjerët u kthyen i vuajtën dënimet me burg, janë duke kaluar procesin e risocializimit dhe rehabilitimit, përndryshe edhe në këtë pjesë Agjencia e Zbulimit është angazhuar seriozisht që në vetë fillimin e konfliktit në vitin 2011. Ne së bashku me të gjitha shërbimet në rajon, ja edhe këtë mund ta them, pra, nëse në fillim më pyetët për koordinimin e shërbimeve tona këtu, mund të them se në nivel rajonal në raport me këtë çështje kishim koordinim perfekt me të gjitha shërbimet e gjithë rajonit. Imgjinoni, nga viti 2011, në fillim të konfliktit, deri tani rreth 1000 shtetas që janë me prejardhje nga Ballkani kanë shijuar përvojën e luftimeve në Siri.

V.P : A është dikush nga ata që janë kthyer, kërcënim për sigurinë e vendit ? Këtë e pyes në kontekst të informacionit që ishte lëshuar në shtator të vitit 2020 se tre kumanovarë janë arrestuar në aksion antiterrorist të AKS, të Agjencisë së Zbulimit, jo kërkoj ndjesë, të Agjencisë së Zbulimit jo, Prokurorisë Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit, por lajmi ishte se kanë përgatitur sulme terroriste në Maqedoni.

E.M : Bëhet fjalë për një nga operacionet e përbashkëta që i realizuam me ASK-në dhe me Byronë e Sigurisë Publike, e tani, nëse personat e kthyer paraqesin kërcënim për sigurinë, kjo pjesë është informacion i klasifikuar. Se punojmë si shërbim dhe se i monitorojmë, përfundimisht po, ASK-ja në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut, ndërsa ne jemi aktiv në fqinjësinë e drejtpërdrejtë.

V.P : Mirë, ju faleminderit që ishit pjesë e “360 Gradë”

E.M : Ju faleminderit për ftesën.

V.P : Është mundësi e rrallë që të flitet me drejtor të Agjencisë së Zbulimit në përgjithësi, e rrallë edhe këtu, ndonëse Ju paraqiteni në mediat kohë pas kohe.

E.M : Po, pjesa e transparences është shumë e rëndësishme për ne dhe një nga cilësitë dhe vlerat kryesore të kreut të ri të Agjencisë së Zbulimit.

V.P : Mirë, kuptohet, përkundër të gjitha kufizimeve që i sjell natyra e punës.

E.M : Përfundimisht, po.

V.P : Ju faleminderit, edhe një herë.